Chuyện hôm nay: Thị trường chứng khoán, muốn tăng chất cần nhiều việc phải làm

Lâu nay thị trường thường hay đề cập đến các lái bự, “cá mập” là có ý đề cập đến những người và nhóm nhà đầu tư mạnh vốn có thể lèo lái một số mã cổ phiếu trên thị trường theo ý đồ của mình. Hay nói đúng hơn, đó là những dấu hiệu của hành vi thao túng thị trường chứng khoán.

Tuy nhiên, số vụ việc bị dư luận thị trường nghi vấn thì rất nhiều, nhưng số vụ bị phanh phui, xử lý thì còn khá ít.  

Câu chuyện ngày hôm nay trên VOV Giao thông đề cập vấn đề này, qua cuộc trao đổi với TS Cấn Văn Lực:

PV: Thưa ông, thị trường chứng khoán Việt Nam là một trong những thị trường thành công trên thế giới năm 2021 xét về quy mô tăng trưởng. Vậy còn về tính minh bạch và khả năng ngăn chặn các hành vi vi phạm trên thị trường chứng khoán, đặc biệt là hành vi thao túng thị trường, ông có đánh giá ra sao?

TS Cấn Văn Lực: Tôi thấy rằng khuôn khổ pháp lý của chúng ta vẫn chưa theo kịp thị trường trong khi thị trường phát triển rất nhanh cho nên vẫn có những thiếu sót, bất cập đã xảy ra.

Ví dụ như là hiện tượng công bố thông tin vẫn còn bị thiếu, bị quá hạn. Những hiện tượng thao túng về giá vẫn đã và đang xảy ra. Những hiện tượng có liên quan đến giao dịch nội gián đâu đó vẫn cứ xảy ra.

Thứ hai là tính thượng tôn pháp luật của một bộ phận nhà đầu tư Việt Nam chúng ta chưa được nghiêm. Thứ ba thì thị trường vẫn chưa đảm bảo được một cách đầy đủ về tính công khai, minh bạch của nó dẫn đến hiện tượng là đâu đó người ta vẫn có thể lách được và thông tin vẫn còn chưa phải là chuẩn mực vẫn còn mù mờ ở chỗ này, chỗ kia.

Tôi nghĩ rằng những cái này thì chắc chắn Chính phủ, các cơ quan quản lý cũng đã nhận diện nó và sẽ có giải pháp quyết liệt để cải thiện và phát triển thị trường chứng khoán, trong đó có thị trường trái phiếu doanh nghiệp một cách lành mạnh và bền vững hơn. Và đây cũng là cách làm một số nước cũng đã trải qua trước đây.

Tôi lấy ví dụ trên thị trường chứng khoán của Thái Lan, thị trường chứng khoán của Indonesia cũng đã trải qua những thăng trầm và có những giai đoạn rất khó khăn, cũng có những hiện tượng thao túng giá, thao túng thị trường, có nhiều hiện tượng là giao dịch nội gián xảy ra.

Họ cũng đã phải qua những giai đoạn xử lý quyết liệt để thị trường ngày càng lành mạnh và mức độ tác động ảnh hưởng đến thị trường chính vì vậy được giảm thiểu tối đa.

PV: Có thể thấy rằng, để thực hiện hành vi thao túng giá cổ phiếu, bán chui còn có sự liên đới của các công ty chứng khoán, ngân hàng… Vậy trách nhiệm của Ủy ban Chứng khoán và các sở giao dịch ra sao khi không có biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn?

TS Cấn Văn Lực: Thị trường chứng khoán là nơi hoạt động hoàn toàn theo cơ chế thị trường và cơ quan giám sát cao nhất của thị trường chứng khoán ở bất kỳ nước nào là Ủy ban Chứng khoán. Còn nếu như trường hợp có thị trường phái sinh thì có thể có thêm ủy ban giám sát về chứng khoán phái sinh tùy thuộc vào quy mô, tính chất phức tạp của thị trường như ở bên Mỹ. Còn các nước đều có Ủy ban chứng khoán và đó là cơ quan quản lý cao nhất.

Tất nhiên, chúng ta lâu nay cũng đã bàn về việc làm thế nào để tăng tính độc lập, khách quan và năng lực hơn nữa của Ủy ban Chứng khoán. Dù sao hiện nay UBCK của Việt Nam vẫn là một cơ quan quản lý hành chính và cái quyền năng, tính độc lập chưa phải là mạnh mẽ. Cho nên, đôi khi muốn xử lý nhanh, muốn xử lý quyết liệt thì cũng có thể có độ trễ nhất định.

PV: Như vậy, hoạt động giám sát độc lập, khách quan là điều đang thiếu và yếu ở thị trường chứng khoán Việt Nam. Vậy thời gian tới cần có những điều chỉnh ra sao?

TS Cấn Văn Lực: Thực ra thì khi sửa đổi Luật chứng khoán 2019 đã bàn rất kỹ về câu chuyện này. Về vị thế vai trò của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, năm 2019 chúng ta đã thông qua luật.

Lúc đó thì vẫn quyết định cho rằng trong giai đoạn quá độ hiện nay Ủy ban Chứng khoán vẫn tiếp tục thuộc Bộ Tài chính còn tất nhiên về lâu về dài thì thông thường những cơ quan quản lý, giám sát, nhất là gắn với cơ chế thị trường hoạt động thị trường thì thông thường nó phải độc lập khách quan hơn cái đó.

Tôi nghĩ là giai đoạn sau chúng ta thực hiện Luật Chứng khoán một thời gian sẽ có đánh giá tổng kết.

PV: Xin cảm ơn ông!

---

Tiến sĩ Cấn Văn Lực hiện là Cố vấn cấp cao, Chủ tịch HĐQT (Hàm Phó TGĐ) Ngân hàng BIDV kiêm Giám đốc Trường Đào tạo BIDV. Đồng thời, TS Lực tham gia thỉnh giảng các khoá Thạc sỹ Quản trị Kinh doanh tại Đại học Monash (Úc), Đại học Boston (Mỹ) và một số đại học lớn tại Việt Nam trong 10 năm qua.