Hãy để con trẻ đổ mồ hôi

Mùa hè đến luôn đi cùng với nỗi lo lắng của nhiều phụ huynh thành thị về việc làm thế nào với những ngày nghỉ học của lũ trẻ. Các trại hè chuyên đề tốn kém, các khóa tu, hay chỉ đơn giản là lịch học thêm dày đặc?

Trong khi đó, không nhiều người nghĩ đến việc tận dụng dịp hè để con em mình có thể học làm một công việc nào đó, một cái nghề phụ, như một phương pháp để làm quen với cuộc sống lao động thực sự để hiểu hơn về cuộc đời. 

Mấy hôm trước, có một buối tối tôi đi bộ qua công viên khu đô thị nơi mình sống và gặp cậu thanh niên hàng xóm đầm đìa mồ hôi đang dắt xe đạp với sợi xích đứt loẹt quẹt trên đường. Hỏi: Sao không đột mắt xích ra nối lại để đi cho đỡ khổ? – Cậu ta nhìn tôi vẻ kỳ dị mấy giây rồi trả lời: Cháu không hiểu…

Khi tôi dùng một hòn đá và chùm chìa khóa của mình đột bỏ mắt nối xích xe cho cậu ta xong, vẻ mặt cậu vẫn chưa hết bàng hoàng vì sao một ông nhà báo lại biết sửa xe đạp.

Khi tôi bảo rằng hồi bằng tuổi cậu ấy thì tôi và các bạn mình hầu như đều có thể làm những việc như tự sửa xe đạp, thậm chí là những lỗi nhỏ của xe máy, tự sửa điện, nước, đồ gỗ trong nhà… thì cậu ta cười cười và lắc đầu như thể đó là chuyện không thể tin nổi.

Con trai tôi cũng như cậu trai ấy, ngoài việc học các chương trình ở trường và những môn nghệ thuật, thể thao mà nó thích, không biết bất cứ một kỹ năng lao động nào. Với chúng, đó là chuyện bình thường.

Bởi chúng lớn lên trong một cuộc sống mà dường như mọi thứ đều có dịch vụ cung cấp, chỉ cần gọi điện, và bố mẹ trả tiền. Chúng không hề được kỳ vọng sẽ tháo vát, biết tự làm những công việc chân, tay khéo léo mà là học để làm những việc có đủ tiền để chi trả dịch vụ.

Bố mẹ chúng, trong đó có tôi, dường như mặc định con mình lớn lên sẽ có một cuộc sống không phải đổ mồ hôi. Mồ hôi của chúng, nếu có, thì chỉ xuất hiện ở những cuộc vui, hay trong phòng tập.

Sau buổi tối hôm ấy, tôi tìm hiểu về các chương trình kỹ năng sống dành cho trẻ em và nhận ra hầu hết là những kỹ năng mềm như khả năng làm việc nhóm, thuyết trình, hùng biện, cân bằng cảm xúc, nâng cao năng lực sáng tạo…

Hầu như không có kỹ năng nào khiến bọn trẻ phải đổ mồ hôi. Lao động chân tay, những kỹ năng đòi hỏi phải rèn luyện thể chất và sự khéo léo của chân tay gần như không còn tồn tại trong những chương trình ngoại khóa của trẻ em.

Sự thiếu hụt kỹ năng đó chắc chắn sẽ khiến cho những đứa trẻ lớn lên khó thích nghi hơn với cuộc sống, với những hoàn cảnh bất ngờ, không như dự định của mẹ cha.

Có lần tôi đi du lịch trong nhóm có 4, 5 cậu thanh niên 17, 18 tuổi. Không đứa trẻ nào có khả năng tự mắc võng cho bản thân. Chúng có thể ôm quả bóng xịt hơi đi cả cây số để nhờ bơm nhưng không hề nghĩ đến việc tự làm điều đó.

Tất nhiên, tôi hình dung được rằng nếu cái bóng đèn ở nhà bị hỏng, cái bồn cầu bị tắc… thì sẽ phải chờ gọi thợ đến sửa.

Những kỹ năng ấy, nó không thể tự có mà chỉ hình thành khi những đứa trẻ nhận thức được rằng không phải khi nào cũng có sẵn người phục vụ mình, và chúng cần có niềm tự hào đối với khả năng lao động của bản thân, cần biết xấu hổ khi bất lực ngồi đợi một người phục vụ đến giúp mình những việc vặt vãnh.

Để có cảm xúc như thế, chúng cần có những khoảng thời gian hòa mình vào bầu không khí lao động thực sự, học và làm công việc của những người thợ một cách nghiêm túc và kỷ luật. Và đó, cũng là điều mà tôi cho rằng những đứa trẻ nên được trải nghiệm trong những tháng hè.

Mùa hè, lũ trẻ nên được gửi đến những trung tâm đào tạo nghề, điện dân dụng, cơ khí, mộc, nề, hay những làng nghề truyền thống.

Có những đứa trẻ sẽ tìm thấy sự phù hợp của bản thân với những công việc đó, hoặc không, nhưng dù thế nào thì chúng cũng sẽ học được những kỹ năng cần thiết để thích nghi hơn với cuộc đời này, học được về giá trị của lao động chân tay.