Phát triển xe sạch: Cần giải quyết triệt để vấn đề hạ tầng kỹ thuật

Thời gian gần đây số lượng xe đạp điện, xe máy điện, xe ô tô điện có xu hướng tăng nhanh trong bối cảnh giá xăng dầu neo ở mức cao. Những trải nghiệm mới với xe điện đã thuyết phục nhiều người thay đổi phương tiện đi lại hàng ngày. Tuy vậy, vẫn còn một số vướng mắc nhất định khiến việc chuyển đổi chưa thực sự dễ dàng. 

Nghe nội dung chi tiết tại đây:

Sau nhiều tháng đắn đo, cân nhắc thì anh Lê Văn Trí (ngụ phường Linh Đông, Thủ Đức) quyết định chi gần 60 triệu đồng để mua 1 chiếc xe máy điện phục vụ nhu cầu đi lại hàng ngày. Anh Trí cho biết việc chọn mua xe điện không chỉ vì cảm giác êm ái, nhẹ nhàng, tiết kiệm mà còn vì chung cư nơi anh đang sống có bố trí 1 khu vực sạc điện ở hầm xe để hỗ trợ cư dân dùng xe điện.

Tuy vậy, mới đây lực lượng chức năng vừa yêu cầu Ban quản lý tòa nhà tháo gỡ các ổ cắm điện vì lý do “không nằm trong thiết kế phòng cháy chữa cháy” ban đầu. Việc đùn đẩy trách nhiệm giữa Ban quản lý, ban quản trị tòa nhà và sự chần chừ trong hướng dẫn của lực lượng cảnh sát PCCC địa phương khiến anh Trí và hàng chục cư dân có xe điện khác phải đau đầu tìm cách giải quyết:

"Em mang lên công ty để sạc, nó hơi bị động một chút vì mình ở nhà là chính mà không sạc được thì đến lúc hết pin phải đi tìm điểm sạc khác mất thêm cả buổi. Nó không thuận tiện cho việc sinh hoạt ở chung cư, bất tiện và khó chủ động được. Ở góc độ cá nhân thì việc không sạc được ở nơi ở thứ nhất là mất thời gian, thứ hai là sự hỗ trợ của Ban quản lý, Ban quản trị tòa nhà không có gì hết".

Anh Dương Thanh Hải (ngụ thành phố Thủ Đức) – thành viên nhóm Người dùng xe điện Việt Nam và đang công tác trong lĩnh vực tư vấn thiết kế an toàn phòng cháy chữa cháy cho biết tình trạng này đang diễn ra khá phổ biến ở các chung cư tại TPHCM và nhiều đô thị khác trên cả nước:

"Hiện tại, trong tiêu chuẩn của PCCC chưa có tiêu chuẩn về việc thiết kế một khu vực riêng dành cho sạc xe điện ở trong chung cư mà chỉ có quy định về hệ thống chữa cháy khí tự động cho các phòng liên quan tới điện. Xe điện lại vô tình là sử dụng hoàn toàn bằng điện nhưng khu vực sạc không phải không gian kín nên không thể nào sử dụng chữa cháy khí được, và chữa cháy khí này cũng rất đắt".

Theo bà Trần Minh Ái – Giám đốc cấp cao bộ phận quản lý bất động sản công ty Savills Việt Nam thì thời gian gần đây tỷ lệ cư dân/khách hàng tại các chung cư, tòa nhà sử dụng xe điện có xu hướng tăng nhanh, tuy nhiên về mặt tổng thể thì tỷ lệ xe điện mới chỉ chiếm từ 2-3% so với các loại phương tiện sử dụng xăng dầu truyền thống, trong đó xe đạp điện và xe máy điện chiếm ưu thế trong khi xe ô tô điện vẫn còn rất ít. Đây cũng là lý do khiến các đơn vị quản lý tòa nhà trong nước chưa dành sự quan tâm đúng mức cho vấn đề này:

"Xu thế này thực ra mình cũng nhìn thấy cách đây vài năm tuy nhiên dù chỉ có 1 người sử dụng xe máy điện hay xe đạp điện thì nhu cầu về tram sạc là có thật. Trước đây, có những cư dân tự mang cục sạc lên căn hộ để tự sạc, sau đó thì chúng tôi có yêu cầu không mang sạc lên vì tiềm ẩn nhiều rủi ro cháy nổ ở bên trong căn hộ cũng như trong thang máy trong quá trình vận chuyển. Vì vậy, khoảng 2 năm trở lại đây, chúng tôi bắt đầu quan tâm đến việc tạo ra các điểm sạc tập trung đối với xe đạp điện và xe máy điện".

Ở góc độ các chủ đầu tư, Ông Trần Quốc Dũng - Phó giám đốc tập đoàn bất động sản Hưng Thịnh cho biết từ trước đến nay các chủ đầu tư dự án gần như chưa quan tâm đến việc quy hoạch khu vực sạc điện cho các phương tiện tại các chung cư/tòa nhà. Để phục vụ cho các cư dân sử dụng xe điện, ông Thịnh cho biết trước mắt sẽ bố trí các khu vực công cộng bên ngoài để đảm bảo an toàn cho tầng hầm – nơi được xem là rất nhạy cảm về an toàn PCCC:

"Theo tôi, các cơ quan chức năng, đặc biệt là đơn vị quản lý xây dựng cũng như PCCC nên có những hướng dẫn cụ thể cho các chủ đầu tư để bố trí các điểm sạc phù hợp để phục vụ cho nhu cầu của người dân. Thứ hai là để đảm bảo an toàn cháy nổ thì nên có hướng dẫn và đồng hành với chủ đầu tư để có vị trí phù hợp quy hoạch, không ảnh hưởng sinh hoạt công cộng".

Thượng tá Nguyễn Mạnh Trưởng – Phó trưởng phòng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu hộ cứu nạn Công an TPHCM cho biết thời gian qua số lượng phương tiện cá nhân sử dụng điện trên địa bàn tăng nhanh. Bên cạnh đó, lực lượng chuyên trách cũng ghi nhận một số trường hợp cháy nổ liên quan đến việc sạc điện cho các loại phương tiện này ở Hà Nội, Hà Tĩnh và cả TPHCM. Từ đây cho thấy việc bố trí hạ tầng, nhất là các trạm sạc cho xe điện cần tuân thủ nghiêm các quy định, quy chuẩn về phòng cháy chữa cháy tại các tòa nhà, công trình dân dụng, trong đó cần lưu ý đặc biệt khi bố trí sạc tại khu vực tầng hầm:

"Quan điểm của chúng tôi là sẽ tham mưu cho công an thành phố tăng cường kiểm tra, giám sát việc này ở các cơ sở để kịp thời phát hiện các nguy cơ ở các trạm sạc qua đó đảm bảo an toàn PCCC cho các nơi đặc biệt xung yếu như tầng hầm. Chúng tôi cũng sẽ hướng dẫn ngay các giải pháp an toàn PCCC để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân ở các chung cư, tòa nhà công trình có thể sạc điên được để phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt. Nguyên tắc là phải đảm bảo yêu cầu an toàn pccc, đúng quy định của pháp luật".

Từ góc độ vĩ mô, tiến sĩ Phan Lê Bình – Chuyên gia giao thông Jica cho rằng đang có độ vênh nhất định trong các chính sách quản lý và thực tế phát triển của xe điện cũng như quá trình chuyển đổi từ xe dùng nhiên liệu hóa thạch sang xe điện ở nước ta.

"Từ xe chạy xăng sang xe chạy điện là một bước chuyển mình rất mạnh, là thay đổi cực kỳ lớn, do đó có thể các tiêu chuẩn quy định về PCCC chưa thể thao kịp. Cơ quan quản lý nhà nước rất cần phải xem xét những gì chưa kịp, còn trễ so với nhu cầu của người dân qua đó tìm cách cập nhật, thay đổi để tạo điều kiện tốt hơn cho người dân có thể sử dụng được xe chạy điện".

Liên quan đến vấn đề này, VOV Giao thông có bài bình luận với tiêu đề “Phát triển xe sạch – cần giải quyết triệt để vấn đề hạ tầng kỹ thuật".

Quá trình chuyển đổi từ xe sử dụng xăng dầu truyền thống sang xe chạy bằng điện là một chiến lược quan trọng của nhiều quốc gia trên thế giới nhằm tránh lệ thuộc quá nhiều vào các nguồn nhiên liệu hóa thạch. Việt Nam cũng không đứng ngoài xu thế đó khi ngày càng có nhiều chính sách khuyến khích như giảm thuế tiêu thụ đặc biệt từ 20-100%, miễn giảm thuế nhập khẩu vật tư, phụ tùng lắp ráp hoặc các chính sách thu hút đầu tư vào lĩnh vực này.

Với ưu điểm nhẹ và dễ sản xuất hơn các loại xe sử dụng động cơ đốt trong truyền thống thì xe điện chính là cơ hội để các quốc gia, các tập đoàn, công ty vốn không có thế mạnh có thể đứng cùng vạch xuất phát với các ông lớn trong lĩnh vực đòi hỏi bề dày lịch sử như công nghiệp ô tô.

Niềm tự hào là điều mà rất nhiều người đã nhắc đến trong hơn 2 năm qua khi 1 doanh nghiệp trong nước giới thiệu và lên kế hoạch bán những chiếc xe ô tô điện đầu tiên ra thị trường thế giới. Tuy nhiên, nếu nhìn lại những gì đang diễn ra ở thị trường trong nước thì có vẻ như niềm vui ấy chưa thực sự được trọn vẹn.

Nếu so sánh với mạng lưới trạm xăng dầu hiện hữu thì số trạm sạc đúng chuẩn dành cho người dùng xe điện hiện nay là quá ít ỏi. Đó là chưa nói đến việc các nhà đầu tư phát triển trạm sạc điện hiện nay đang có xu hướng ưu tiên cho ô tô điện hơn là xe máy điện, xe đạp điện – loại phương tiện vốn dĩ quen thuộc với nhu cầu của số đông người Việt.

Việc hoàn thiện hạ tầng sạc xe là điểm cốt lõi của quá trình phát triển xe điện, tuy nhiên thị trường hiện vẫn còn quá ít các nhà đầu tư quan tâm đến lĩnh vực này. Có thể loại hình này vẫn còn quá mới và số lượng người dùng chưa đủ nhiều để cân đối bài toán đầu tư. Tuy nhiên, điều quan trọng theo chúng tôi chính là sự chậm trễ trong việc điều chỉnh các quy định pháp lý, các quy chuẩn về an toàn phòng cháy chữa cháy sao cho sát với thực tiễn từ phía các cơ quan quản lý nhà nước.

Xe điện chắc chắn sẽ là phương tiện phổ biến trong tương lai, và thị trường phát triển xe được là thị trường của thế kỷ chứ không hẳn trong ngắn hạn vài chục năm. Với một thị trường đầy cơ hội nhưng cũng nhiều thách thức như vậy thì Chính phủ, các Bộ ngành địa phương cần có một tầm nhìn và sự quan tâm tương ứng.

Song song với các chính sách khuyến khích phát triển thì các bên cần đóng góp ý kiến để cập nhật, điều chỉnh các quy định, quy chuẩn kỹ thuật sao cho phù hợp với tình hình thực tế để có thể phát triển nhanh mạng lưới hạ tầng trạm sạc cho xe điện. Bởi đây mới là thứ có thể giữ chân người dùng ở lại lâu hơn với xe điện sau những hứng khởi ban đầu như cảm giác lái nhẹ nhàng hay tiết kiệm hầu bao.