Vì sao kế hoạch di dời 6.500 nhà ven kênh ở TP.HCM chỉ đạt 10%?

TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2025 di dời 6.500 căn nhà trên và ven kênh rạch, tuy nhiên sau 2 năm, chỉ di dời được 657/6.500 căn, dự kiến đến hết năm 2025 sẽ bồi thường, di dời được 4.250/6.500 căn, đạt tỷ lệ 65% chỉ tiêu đề ra.

Đề cập đến những khó khăn, vướng mắc, ông Lý Thanh Long, Chánh Văn phòng Sở Sở Xây dựng TP.HCM thông tin có 2 vướng mắc chính đó là nguồn vốn ngân sách và chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Mặc dù các dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch để thực hiện chỉnh trang đô thị, kết hợp giải quyết tiêu thoát nước để chống ngập được Sở Xây dựng đề xuất thuộc danh mục các dự án trọng điểm, cấp thiết phải đầu tư, nhưng so với các dự án hạ tầng, công ích khác lại không được chọn là dự án cấp bách, ưu tiên hàng đầu.

TP.HCM  đang hạn chế ưu tiên vốn cho các dự án không có mặt bằng sạch hoặc các dự án có nhiều vướng mắc trong công tác bồi thường (mà các dự án di dời nhà ven kênh có cấu phần vốn bồi thường là chủ yếu), nên đa số các dự án chưa được bố trí vốn hoặc giao nhiệm vụ chuẩn bị đầu tư.

Qua rà soát các dự án chưa được bố trí vốn, Sở Xây dựng đã có nhiều kiến nghị SKHĐT, UBNDTP ưu tiên đưa các dự án trên vào kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025. Theo chỉ đạo của UBNDTP, sau khi Quốc hội cho phép Thành phố được sử dụng nguồn vốn dự kiến tăng thêm trong giai đoạn trung hạn 2021 - 2025, SKHĐT sẽ rà soát, cân đối nguốn vốn đề xuất bố trí kế hoạch vốn đầu tư công cho các dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch theo kiến nghị của Sở Xây dựng.

Bên cạnh đó, đa số các dự án di dời nhà trên và ven kênh rạch đều có pháp lý nhà, đất phức tạp như: nhà không có pháp lý về quyền sử dụng đất, nhà lấn chiếm, 1 phần trên đất, 1 phần trên kênh rạch… dẫn đến việc hiệp thương, bồi thường chậm, làm dự án kéo dài, còn nhiều trường hợp tiếp tục khiếu nại, chưa đồng ý nhận tiền bồi thường và bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư thực hiện dự án theo kế hoạch.

Thời gian tới, Sở Xây dựng kiến nghị UBNDTP quan tâm, ưu tiên cân đối, bố trí nguồn vốn cho các dự án sử dụng vốn ngân sách, để không chỉ thực hiện được mục tiêu của Kế hoạch chỉnh trang và phát triển đô thị giai đoạn 2021 - 2025, mà còn thực hiện mục tiêu của Kế hoạch chống ngập và xử lý nước thải của thành phố giai đoạn 2020 – 2030; Giao Sở TNMT - Thường trực Ban chỉ đạo bồi thường, hỗ trợ và tái định cư hướng dẫn UBND Quận – Huyện, cụ thể là Quận 6 xử lý, giải quyết dứt điểm 88 căn chưa di dời do khiếu nại về chính sách, đơn giá bồi thường của dự án kênh Hàng Bàng giai đoạn 2.

Ngoài ra, Sở Xây dựng đã xây dựng Đề án, trình UBNDTP giải pháp thí điểm cho tất cả các đối tượng là hộ gia đình đang có nhà trên và ven kênh rạch được thuê nhà ở xã hội (hoặc thuê mua tùy khả năng) để người dân ổn định cuộc sống. Sau khi Đề án được UBNDTP thông qua, sẽ tạo điều kiện để UBND Quận – Huyện triển khai, đẩy nhanh tiến độ thực hiện công tác bồi thường của dự án.

Theo Sở Xây dựng, đối với các dự án sử dụng vốn ngân sách có 1 dự án đã hoàn thành, 7 dự án dự kiến hoàn thành công tác di dời trước ngày 30/4/2025. Đây là các công trình chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước; Trong đó trọng tâm là dự án rạch Xuyên Tâm (quy mô di dời 2.134 căn) đã được UBNDTP phê duyệt dự án đầu tư; dự án Bờ Bắc kênh Đôi (1.017 căn) hiện đã được SXD báo cáo trình UBNDTP phê duyệt báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, dự kiến trình HĐNDTP thông qua chủ trương đầu tư công vào kỳ họp cuối năm 2023.

Đối với các dự án sử dụng vốn ngoài ngân sách, Sở Xây dựng cho biết, từ năm 2020, Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư PPP không còn quy định về hình thức Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao (Hợp đồng BT); nhà đầu tư sẽ không được thanh toán bằng quỹ đất, mà chỉ có thể khai thác, kinh doanh trên phần diện tích đất sau khi đã di dời nhà trên và ven kênh rạch, nên không hấp dẫn trong việc mời gọi các nhà đầu tư tham gia thực hiện dự án.

Do đó, Quyết định 3837/QĐ-UBND về Kế hoạch chỉnh trang và phát triển đô thị trên địa bàn thành phố giai đoạn 2021 - 2025 và các năm tiếp theo không đề ra chỉ tiêu hoàn thành bồi thường, di dời của nhóm này mà giao các Sở ngành, quận huyện tập trung hoàn tất thủ tục điều chỉnh quy hoạch, chuẩn bị các bước để sớm đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư sau năm 2025.

Thời gian qua, Sở Xây dựng đã thành lập các Tổ công tác liên ngành (hoặc tham mưu UBNDTP thành lập Tổ Công tác) để xử lý toàn diện các công việc liên quan đến các thủ tục thực hiện 03 tuyến rạch trên địa bàn Quận 7 và Dự án Bờ nam Kênh Đôi Quận 8. Trong thời gian tới, các dự án sử dụng vốn ngoài ngân sách sẽ sớm được triển khai thực hiện.